Chi tiet - UBND TP Đông Hà

Nhà ông Nguyễn Đức úc nằm ở bờ nam sông Hiếu, thuộc khu phố II, phường III, thành phố Đông Hà; cách trung tâm thành phố Đông Hà khoảng 700m về phía tây bắc.

          Đông Hà có một vị trí chiến lược rất quan trọng của tỉnh Quảng Trị. Dưới thời thuộc Pháp, chính quyền thực dân và bộ máy thống trị Nam triều đã không ngừng xây dựng, củng cố các cơ sở vật chất, điều kiện kinh tế, xã hội và thiết lập bộ máy cai trị đủ mạnh để đàn áp phong trào cách mạng ở thành phố.

Từ năm 1930, nhận thấy tầm quan trọng của Đông Hà trong cuộc vận động cách mạng nên Đảng bộ Quảng Trị đã quan tâm xây dựng Chi bộ đảng trong lòng thành phố nhưng qua nhiều đợt khủng bố của địch nên các cơ sở Đảng bị vỡ. Đến những năm 40, khi quân Nhật vào Đông Hà, phong trào cách mạng ở đây được đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tỉnh ủy Quảng Trị. Tuy nhiên, do tình hình khó khăn và phức tạp nên trong thời gian chuẩn bị khởi nghĩa Tỉnh ủy và ủy ban khởi nghĩa tỉnh liên tục tăng cường cán bộ cho Đông Hà. Huyện ủy Cam Lộ cũng cử cán bộ về để bám sát cơ sở, xây dựng và củng cố lại tổ chức Đảng; đồng thời, vận động nhân dân chuẩn bị các điều kiện để nổi dậy khởi nghĩa đánh đuổi phát xít Nhật, giành chính quyền về tay nhân dân.

Sau một thời gian vận động xây dựng cơ sở, tháng 4/1945, tại nhà ông Nguyễn Đức úc, Chi bộ đảng của xã Cam Hà (gồm 3 thôn: Đông Hà, Thiết Tràng, Tây Trì) được thành lập gồm 4 đảng viên: Nguyễn Đức Kỳ, Nguyễn Duy Bình, Hoàng Diệu, Lê Thừa (hai đảng viên Hoàng Diệu và Lê Thừa được Thường vụ Huyện uỷ Cam Lộ tăng cường).

Mặc dù, ra đời khá muộn nhưng Chi bộ Cam Hà đã đáp ứng kịp thời những đòi hỏi cấp bách của phong trào cách mạng địa phương trong giai đoạn chuẩn bị cho tổng khởi nghĩa; trực tiếp lãnh đạo nhân dân bước vào thời kỳ đấu tranh mới, thời kỳ đấu tranh giành chính quyền.

          Ngôi nhà xưa không còn nữa, khu vực này hiện là đất thổ cư của anh Nguyễn Đức Huy (cháu nội của ông Nguyễn Đức úc). Năm 2000, đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố Đông Hà cho dựng một tấm bia kỷ niệm ghi dấu sự kiện lịch sử quan trọng này để giáo dục truyền thống cho các thế hệ con cháu trên quê hương.