Chi tiet - UBND TP Đông Hà

Địa điểm Bờ bắc ngã ba Gia Độ nằm ở đoạn hợp lưu của hai con sông Thạch Hãn và Hiếu Giang, thuộc địa phận phường Đông Giang, thành phố Đông Hà; cách quốc lộ 1a chừng 5km về phía đông bắc.

          Đầu năm 1946, khi mặt trận Trị - Thiên bị vỡ, các đơn vị của ta phải rút lui để bảo toàn lực lượng. Thực dân Pháp về cơ bản đã chiếm được các thành phố, thị trấn, các đầu mối giao thông quan trọng và bắt đầu mở cuộc hành quân càn quét ra những vùng lân cận. Từ Đông Hà chúng thiết lập một hệ thống đồn bốt chạy dọc men theo sông Hiếu đến Cửa Việt hòng kiểm soát và trấn áp lực lượng cách mạng ở tại nơi chúng đồn trú.

          Để ngăn chặn những âm mưu của thực dân Pháp, một số phòng tuyến của ta ở những vị trí hiểm yếu cũng bắt đầu được thiết lập. Chi bộ Tân Dân của xã Phong Hanh đã huy động lực lượng dân quânỷ, thanh niên, phụ nữ...xây dựng phòng tuyến Lạng Phước nhằm ngăn chặn con đường tấn công của địch từ Cửa Việt theo sông Hiếu lên Đông Hà. Phòng tuyến được xây dựng ở ngã ba sông Hiếu và sông Thạch Hãn, cách Lạng Phước 500m. Một hệ thống chiến lũy đắp nổi với các đường giao thông hào chạy vào các làng Lập Thạch, Điếu Ngao... cùng một hệ thống hàng rào tre cắm xuống lòng sông Hiếu cũng được xây dựng nhanh chóng. Nhân dân Đông Giang cũng huy động để xây dựng một phòng tuyến hàng rào tre khác dưới lòng sông Hiếu ở ngã ba Đại Độ nối liền với phòng tuyến của xã Phong Hanh và bốn pháo đài chiến đấu ở bờ Bắc sông Hiếu (đoạn từ Trương Xá đến Mộc Đức); tạo ra được một phòng tuyến ngăn chặn liên hoàn dọc theo sông Hiếu để chờ thời cơ tiêu diệt địch.

          Cuối năm 1946, du kích xã Cam Giang (hiện nay là phường Đông Giang) đã táo bạo mai phục hai bên bờ chặn đánh một tàu chiến Pháp ở khu vực ngã ba Đại Độ, mở màn cho cuộc kháng chiến chín năm chống thực dân Pháp của quân và dân Quảng Trị.